Jean Sibelius (1865-1957)

En Saga, op. 9 (1893)

Moderato assai - Allegro - Lento assai - Moderato - Allegro molto - Moderato e tranquillo

Net als in Rusland en in veel andere Europese landen was ook in Finland in de negentiende eeuw een sterke nationalistische beweging ontstaan. In Finland had het streven naar een nationale identiteit nog een extra lading doordat het land lang heeft moeten vechten voor onafhankelijkheid en voor de erkenning van zijn eigen taal en cultuur. Finland was eeuwenlang een provincie van Zweden en Zweeds was dan ook de officiële taal. Pas in 1863 slaagde de Finse Taalbeweging erin de eigen taal erkend te krijgen als officiële taal, naast het Zweeds. Intussen was het land echter sinds 1809 ingelijfd bij Rusland.
Jean Sibelius groeide op in de periode dat de strijd voor autonomie op zijn hevigst was en voelde zich er zeer bij betrokken. Hij verdiepte zich in Finse cultuur en begon met de Kalevala: een Fins heldenepos, spelend in de tijd van de Vikingen, dat in 1849 voor het eerst in druk was verschenen. Het beschrijft de strijd tussen de mannen van Kalevala (Finland) en Pohjola om een geheimzinnig iets dat rijkdom en voorspoed zou brengen. Bijna alle symfonische gedichten van Sibelius zijn terug te voeren op de verhalen uit de Kalevala, sommigen dragen ook namen die naar dit Epos verwijzen, zoals Kalevala, en Pohjola.
Alleen En Saga (een sage) heeft geen programmatisch verband met de verzameling gedichte verhalen, dat is al op te maken uit de titel die duidt op een meer persoonlijke of algemene inhoud.

Kenmerkend voor het werk is de voortstuwende ritmische impuls die al in de langzame inleiding te horen is. In het Allegro wordt deze ritmische doelgerichtheid nog veel sterker. De muziek sleept daardoor als het ware de luisteraar door afwisselend opwindende en mysterieuze klankgebieden en tenslotte naar een woeste climax. Daar stopt de beweging even totaal, waarna het thema van de introductie weer opduikt. Het voert de toehoorder weer mee naar nieuwe, spannende muzikale gebeurtenissen. Wanneer de muziek hierna tot rust komt is die rust totaal. De nerveuze stemming is voorgoed veranderd in één van sombere contemplatie. En Saga werd later door Sibelius herschreven en veranderd, zoals hij wel vaker deed met vroeger werk. Zijn hele werkzame leven bleef hij een aantal van zijn composities herzien.

Agnes van der Horst

|| Omhoog || Andere toelichtingen ||