Molenaar gezocht

Gegons op de vlagen van de wind

In een weidse polder tussen de Waal en de Linge, even boven Zaltbommel in bijna verlaten niemandsland, denkt Hessel de Ree eindelijk te kunnen aarden. Na vele omzwervingen betrok hij hier de 'Voorste Hellouwse Molen', een oer-Hollandse wipwatermolen, waarvan hij de pyramide-vormige onderbouw bewoont. Zich meer dan ooit tevoren bewust van weer en wind, wetend hoe guur en eenzaam het bestaan hier soms kan zijn, meent de 38-jarige molenaar toch eindelijk een plek te hebben gevonden waar hij oud wil worden: 'Dit is zo mooi!'

Twee jaar geleden werd hem de bijzondere kans geboden: de Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied vertelde hem dat er plaats was voor een nieuwe molenaar. Na bijna 40 jaar verliet de vorige bewoner zijn plek onder de wieken en was de stichting, eigenaar van de molen, op zoek naar een nieuwe beheerder.
'Vele malen ben ik er langs gefietst', vertelt Hessel. 'Ik vond het prachtig, maar was enorm aan het twijfelen en heb me uitvoerig voorgesteld hoe het zou zijn om hier in the middle of nowhere te wonen. Ik was al jaren helemaal gek van molens, maar toen puntje bij paaltje kwam, was ik er bang voor de eenzaamheid hier niet zo goed te kunnen verdragen. Het ziet er nu in het zomerse zonnetje prachtig uit, maar je moet je even de winterse kaalheid en stilte voorstellen...'

Het bloed kroop toch waar het niet gaan kon, en Hessel heeft er geen spijt van gekregen. Het was beslist wel eens eenzaam, maar inmiddels leidt de trotse molenaar je met zichtbaar genoegen rond door het bijna twee eeuwen oude bouwwerk. 'Ik heb op vele plaatsen gewoond', vertelt hij , 'maar dit is absoluut een plek om de rest van mijn leven te slijten. Het is zo prachtig uitgestrekt, ik sta hier zo dicht bij de natuur en leef helemaal mee met de elementen, ik kan me niet voorstellen ooit nog iets anders te willen.'

Zingend hout

In de kop van de molen laat hij het raderwerk zien dat de kracht van de wieken op een centrale as overbrengt, die op haar beurt onderin de molen een reusachtig scheprad in beweging kan brengen. 'Tot 1947 bemaalde deze molen de polder nog. Nu gebeurt dat door pompen en rest alleen de monumentale waarde van de molen.'
Het is een indrukwekkende constructie van houten balken en planken. Waar je ook bent, je hoort wel wat kraken. Hessel: 'Als de molen draait, is het pas fraai; dan staat echt alles te piepen en te knarsen. Ik hou van dat geluid, dat gegons op de vlagen van de wind. Gelukkig ken ik al die geluiden en weet ik precies wanneer er iets niet goed zit. Ik hou het altijd goed in de gaten, want die wind kan soms heel verraderlijk zijn.'

In de woning beneden heerst een knusse sfeer. In de kleine warm getinte vertrekken overheerst de molengekte. De wand hangt vol met molen-ansichten en aan de molen gerelateerde snuisterijen. Een raampje in de woonkamer geeft zicht op de raderen van de centrale as en de overbrenging naar het scheprad. Er hangt wat varkensreuzel naast om de assen te kunnen smeren. 'Als het warm loopt in de molen, ruikt het hier naar gebakken spek; dan is het tijd om in te grijpen.'

Molenkennis

Molenaar word je niet zomaar. Er zijn nog ruim duizend molens in Nederland, waarvan er een kleine 150 worden bewoond. De meeste beheerders zijn lid van het Gilde van Vrijwillige Molenaars en hebben een diploma moeten halen om het molenaarschap te mogen beoefenen. 'Daar gaat een opleiding aan vooraf, waarin je stapels kennis tot je moet nemen', licht Hessel toe. 'Je moet werkelijk alles van alle molentypes weten, tot in de kleinste details; je moet vier seizoenen lang met de molens werken en praktijkervaring bij andere vrijwillige molenaars opdoen. Op die manier hoopt men één van de bekendste stukjes Cultureel Erfgoed van Nederland op een verantwoorde manier te kunnen beheren en behouden.'

Al het kleine onderhoud verricht Hessel, net als de andere vrijwillige molenaars, zelf. 'Daar is ook een budget voor', vertelt hij toe. 'Voor huur en levensonderhoud ben ik gewoon aan het werk, als technisch onderwijs assistent (amanuensis) op een middelbare school en als magazijnmedewerker in de kantoormeubelen.'
Draaien doet hij bijna wekelijks. 'Daar doe je het toch allemaal voor. Er komt een hoop bij kijken, maar het is toch heerlijk om zo'n typisch Hollandse trekpleister draaiend te houden.'

- Meer informatie -

De Vereniging De Hollandsche Molen probeert zoveel mogelijk molens in authentieke staat te behouden. 020-6238703, www.molens.nl