Frank Groothof en zijn kinderopera's

'Ik doe dingen waar ik in geloof'

Frank Groothof, vooral bekend van televisie-programma's als Sesamstraat en Het Klokhuis, staat toch het liefst in het theater. Al tien jaar lang trekt hij volle zalen met zijn unieke kinderopera's. Als verhalenverteller, musicus en acteur, weet hij als geen ander klassieke muziek en het muziektheater voor kinderen toegankelijk te maken. Voor hoe lang nog is de vraag, want misschien gaat de subsidiekraan wel dicht...

In september vindt in de oude Oostelijke Mijnstreek in Zuid-Limburg een bijzonder festival plaats, waarin onder andere alle 22 opera's van Mozart op de planken worden gebracht. In het programma neemt Frank Groothof een belangrijke plaats in, met zijn vertolking van Mozarts Toverfluit. In de gezellige boerenkeuken van zijn woning aan een Noord-Hollandse dijk, verklapt Frank het geheim van zijn kinderopera-succes. 'Kinderen worden met veel narigheid geconfronteerd: oorlogen en wrede dictators ver weg, scheidingen en agressie dichtbij, grote-mensen-problemen die ik via het theater begrijpelijk probeer te maken. Daartoe breng ik verhalen terug tot hun essentie. Ik vergroot de problematiek een beetje en laat het aan de hand van fantasiefiguren aanspreken; zoals Homerus dat al met Odysseus deed. Maar je ziet het ook in sprookjes, want wat te denken van Roodkapje? Dat is met haar rode mutsje eigenlijk een ongesteld, geslachtsrijp meisje, dat op moet passen voor mogelijke kapers op de kust.'

In het theater wil Frank de mensen een andere kijk op de wereld geven. 'Die knop moet om; ze moeten weer hun fantasie gebruiken. Als dat lukt, gebeurt er iets ongelooflijke moois, en dat is precies de charme van het theater. Het maakt veel meer los dan televisie. Via zo'n kastje komt maar een fractie van de emotie over. In het theater is het moeilijker je te distantiëren; je wordt minder snel afgeleid. Alleen al door de moeite die je moet doen om naar het theater te gaan, door de sfeer in zo'n zaal, het gevoel erbij te zijn, zal je je makkelijker mee laten nemen door het verhaal.

Met soms wel twee voorstellingen per dag, of pakweg negen in een week, dringt de vraag zich op hoe een 53-jarige man met zes kinderen thuis, er zo jong uit kan blijven zien. 'Tja', mompelt hij vertwijfeld, 'ik doe de dingen waar ik in geloof; ik denk dat het puur het enthousiasme is wat mij jong houdt. En dan werk ik ook nog eens met kinderen, zodat ik het kind in mijzelf makkelijk wakker houd. Zo'n voorstelling is soms een aanslag op je lijf, maar het geeft me ook bendes energie. Wat ik bijvoorbeeld veel vermoeiender vind, is een avondje televisie kijken. Dat éénrichtingsverkeer waar je zelf niks in kwijt kunt, dat vind ik echt uitputtend.'

Beloning

Is dat vooral belangrijk: er iets in kwijt kunnen? 'Nou en of. Het werkt als een therapie voor mij. Ook als ik een bijzonder leuke of juist vervelende ervaring achter de rug heb, moet je toch dat podium weer op. Het boeiende is dat zo'n ervaring meestal een hele andere dimensie aan de uitvoering geeft. Heb ik net ruzie heb gehad of zo, dan kan de boze feeks ineens geweldig explosief zijn. Als je altijd lekker in je vel zit, zal de voorstelling ook altijd die sfeer ademen. Maar zo zitten we nou eenmaal niet in elkaar; we maken van alles mee in het leven.

Ach, en dan is er natuurlijk ook de beloning, het applaus. Die aandacht is lekker, de bevestiging ook, dat je iets goed gedaan hebt. Hoe kortstondig het soms ook is, want zodra het doek gevallen is, kan je je weer net zo eenzaam of diezelfde klootzak voelen als voor de opvoering.'

'Het leukst is toch', vervolgt hij, 'als kinderen na afloop naar je toekomen en zeggen dat ze iets gaaf vonden. Kinderen zijn zo eerlijk. Als zij zoiets zeggen, vinden ze dat ook echt. Een groter compliment kan je dan ook niet krijgen. Bij volwassenen zitten daar zoveel 'ja maaren' tussen, zoveel lagen van weet ik wat.' Hij betreurt het dat die kinderlijke eerlijkheid en directheid afbrokkelen in het proces van volwassen worden. 'Je moet wel, maar eigenlijk zit je kinderen klaar te stomen voor een maatschappij waarin je zelf niet helemaal gelooft.' Zijn eigen kinderen hoopt hij daarom vooral veel zelfrespect bij te brengen en de kunst om dicht bij hun eigen kind te blijven staan.

Subsidie

En kinderen moeten en masse het theater in? 'Maar natuurlijk', sprankelt hij. 'We moeten ze onmiddellijk achter die computer- en televisiekastjes vandaan slepen. Ze hebben echt een breder venster op de wereld nodig. Het theater geeft zoveel meer inspiratie. Een goede voorstelling werkt bij mij als een week vakantie. Met opera soms wel twee weken!'

Het moest ter sprake komen, en al lijkt het voor eigen parochie preken, Frank meent oprecht dat kindertheater een speerpunt in het subsidiebeleid zou moeten zijn. Helaas heeft hij in juni te horen gekregen dat hij vanaf volgend jaar zelf beduidend minder subsidie gaat krijgen, als de regering de adviezen van de Raad van Cultuur overneemt. 'Natuurlijk was ik daar boos en beledigd over. Heb je tien jaar bewezen dat je kinderen met klassieke muziek kunt bereiken, en dan zet zo'n ambtenaar, die nog nooit een voorstelling heeft gezien, daar ineens een streep door. Onvoorstelbaar!

En het is niet alleen voor mezelf hoor, dat ik daar niets van begrijp. Verschillende andere orkesten en theatergroepen zijn ook de pineut. Gelukkig heb ik nog een aantal andere dingen die ik graag doe. Met orkestvoorstellingen, televisie, cd's en boeken, maak ik mij geen zorgen voor mijn toekomst. Maar het is zonde als die opera-producties verloren gaan; er is niemand in Nederland die dat zomaar overneemt. Zonder subsidie krijg ik de boel niet rond, en ik zit niet meer in de levensfase dat ik persoonlijk voor grote financiële risico's wil opdraaien. Als de subsidie niet blijft, moet ik er gewoon mee ophouden.

Toverfluit

Vooralsnog is het verhaal echter nog niet uit. De Toverfluit en andere geplande producties dit jaar gaan gewoon door. 'Ik heb net een oude productie op video teruggekeken', zegt Frank, terwijl een bijna kinderlijke nukkigheid plaats maakt voor een enthousiaste lach. 'Het is fascinerend om te zien hoe deze gek in zijn eentje denkt een hele opera neer te kunnen zetten. De grootste charme is dat dit met zo weinig middelen nog lukt ook. Met paraplu en lampenkap een wasteil en een paar takken, tover ik een andere wereld. Dàt is de kracht van theater.'

- Meer informatie -

Het Parkstad Mozartfestival vindt plaats van 1 t/m 23 september in en rond Heerlen. Voor het eerst in de geschiedenis worden alle 22 opera's uitgevoerd. Verder is de opvoering van drie pantomimes te verwachten, een aantal symfonische werken, soloconcerten, lied- en pianorecitals. Ook amateurmusici zullen een bijdrage leveren, en er komt een 1000-koppige uitvoering met medewerking van bandleden van Volumia. Voor meer informatie, reserveringen en de festivalbrochure: 045-5716607 of www.parkstadlimburgfestival.nl.

www.frankgroothof.nl